Μια κυρία υψηλής κοινωνίας, επισκέφθηκε κάποτε το σχολείο της Μαρίας Μοντεσσόρι και είπε σ’ ένα αγοράκι: «Αυτό, λοιπόν, είναι το σχολείο που κάνετε ότι σας αρέσει;»
«Όχι, κυρία» απάντησε το παιδί. «Δεν κάνουμε ότι μας αρέσει, αλλά μας αρέσει αυτό που κάνουμε».
«Τα σχολεία Μοντεσσόρι που τα παιδιά κάνουν ότι θέλουν» ή «Τα σχολεία Μοντεσσόρι που είναι πολύ αυστηρά». Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει…
Ούτε “παιδαγωγός δικτάτορας”, ούτε “παιδί βασιλιάς». Σ` ένα μοντεσσοριανό περιβάλλον, η έννοια της ελευθερίας και των ορίων αποτελούν τη βάση για το χτίσιμο της αυτοπειθαρχίας. Μια πειθαρχία που δεν επιβάλλεται έξωθεν, αλλά επιλέγεται από το παιδί που την εφαρμόζει. Ο παιδαγωγός λειτουργεί με εν συναίσθηση κι αποδοχή έχοντας σαν εργαλείο του την ενεργητική ακρόαση και την βαθιά κατανόηση στη φύση του παιδιού.
Όταν μιλάμε για ελευθερία, εννοούμε το δικαίωμα να ενεργούμε, να μιλάμε, να σκεφτόμαστε πάντα σε συνάρτηση με τον περιβάλλον, τους ανθρώπους γύρω μας και την κοινωνία γενικότερα. Η ελευθερία δίνει στο παιδί αξιοπρέπεια, το δυναμώνει και του επιτρέπει να ξεδιπλωθεί. Να ανακαλύψει τον εαυτό του και να βάλει γερά θεμέλια στην προσωπικότητά του.
Όταν μιλάμε για όρια, εννοούμε τις συνθήκες της ειρηνικής κι αρμονικής συνύπαρξης με τον εαυτό μας, το περιβάλλον μας και τους άλλους (φύση και κοινωνία). Και η αρχή αυτής της ειρηνικής συνύπαρξης είναι ο σεβασμός.
Μέσα από τα όρια, τα παιδιά μαθαίνουν να ελέγχουν τις κινήσεις του σώματός τους, να αποφασίζουν ανάλογα με τις επιλογές που έχουν, να προσαρμόζονται στις κοινωνικές προσδοκίες και να φέρονται στους άλλους με σεβασμό.
Με λίγα λόγια, φτιάχνουν τις ρίζες της κοινωνικότητας και της ασφάλειας. Χωρίς αυτά το παιδί είναι χαμένο και επιφορτισμένο με ένα αβάσταχτο φορτίο «είμαι βασιλιάς και κάνω ότι θέλω». Τα όρια αυτά αλλάζουν καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν. Δίνεται τόση ελευθερία όση μπορεί να διαχειριστεί το κάθε παιδί. Χρειάζεται χρόνος και εξάσκηση.
Όταν μιλάμε για πειθαρχία, εννοούμε αυτήν που πηγάζει από μέσα μας, την δυνατότητα να ορίζουμε τις πράξεις μας, το σώμα μας, τον λόγο μας προς την επίτευξη ενός σκοπού. Η αυτό-πειθαρχία χρειάζεται πολύ χρόνο για να κατακτηθεί και σοφία για να εκτιμηθεί, χρειάζεται εμπειρία και εξάσκηση.
Σε ένα μοντεσσοριανό περιβάλλον τα παιδιά έχουν την ελευθερία :
- Να επιλέξουν δραστηριότητα της επιλογής
- Να επικοινωνήσουν μεταξύ τους
- Να δουλέψουν απερίσπαστα χωρίς διακοπή
- Να κινηθούν , να εκφραστούν
- Να φροντίσουν τον εαυτό τους
- Να ανακαλύψουν, να εξερευνήσουν
- Να κάνουν λάθη
Τα όρια που μπαίνουν προκειμένου να υπάρξει ελευθερία:
- Σεβασμός στο υλικό που χρησιμοποιούνε
- Σεβασμός στο δικαίωμα των άλλων να συγκεντρωθούν σε αυτό που κάνουν
- Επιλογή δραστηριότητας ή υλικού εφόσον τους έχει γίνει παρουσίαση πάνω σε αυτό.
- Τακτοποίηση του υλικού αφού το έχουν χρησιμοποιήσει με έτσι ώστε να είναι διαθέσιμο για τους υπόλοιπους.
